Co to jest stwardnienie rozsiane (MS)?
Stwardnienie rozsiane (SM) jest przewlekłą chorobą obejmującą ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Układ odpornościowy atakuje mielinę, która jest warstwą ochronną wokół włókien nerwowych.
Powoduje to stan zapalny i nieodwracalne zmiany. Może to utrudnić mózgowi wysyłanie sygnałów do reszty ciała.
Jakie są objawy stwardnienia rozsianego?
Osoby ze stwardnieniem rozsianym doświadczają szerokiego zakresu objawów. Ze względu na charakter choroby objawy mogą się znacznie różnić u różnych osób. Mogą również zmieniać nasilenie z roku na rok, z miesiąca na miesiąc, a nawet z dnia na dzień.
Dwa najczęstsze objawy to przewlekłe zmęczenie i trudności w chodzeniu.
Zmęczenie
Około 80 procent osób ze stwardnieniem rozsianym zgłasza objaw zmęczenia. Zmęczenie występujące w stwardnieniu rozsianym może stać się wyniszczające, wpływając na zdolność do pracy i wykonywania codziennych zadań.
Trudności w chodzeniu
Trudności w chodzeniu mogą wystąpić z SM z wielu powodów:
- drętwienie nóg lub stóp
- trudności z utrzymaniem równowagi
- słabe mięśnie
- spastyczność mięśni
- trudności związane z widzeniem
Trudności w chodzeniu mogą również prowadzić do obrażeń na skutek upadku.
Inne objawy
Inne dość powszechne objawy SM obejmują:
- ostry lub przewlekły ból
- drżenie
- problemy poznawcze obejmujące koncentrację, pamięć i trudności w wyszukiwaniu słów
Ten stan może również prowadzić do zaburzeń mowy.
Jak diagnozuje się stwardnienie rozsiane?
Twój lekarz będzie musiał wykonać badanie neurologiczne, przeprowadzić wywiad kliniczny i zrobić serię innych testów w celu ustalenia, czy masz stwardnienie rozsiane.
Testy diagnostyczne mogą obejmować:
- Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI). Użycie barwnika kontrastowego z MRI pozwala lekarzowi wykryć aktywne i nieaktywne zmiany w mózgu i rdzeniu kręgowym.
- Optyczna tomografia koherencyjna (OCT). OCT to test, który wykonuje zdjęcie warstw nerwowych z tyłu oka i może ocenić przerzedzenie nerwu wzrokowego.
- Kręgosłup (nakłucie lędźwiowe). Lekarz może zlecić nakłucie lędźwiowe w celu wykrycia nieprawidłowości w płynie rdzeniowym. Ten test może pomóc wykluczyć choroby zakaźne i może być również użyty do poszukiwania pasm oligoklonalnych (OCB), które mogą być użyte do wczesnego rozpoznania SM.
- Badania krwi. Lekarze zlecają badania krwi, aby wyeliminować inne stany z podobnymi objawami.
- Test wizualnych potencjałów wywołanych (VEP). Ten test wymaga stymulacji ścieżek nerwowych w celu analizy aktywności elektrycznej w mózgu. W przeszłości do diagnozowania stwardnienia rozsianego stosowano również potencjalne testy słuchowe i słuchowe pnia mózgu.
Diagnoza SM wymaga dowodów na demielinizację występującą w różnych momentach w więcej niż jednym obszarze mózgu, rdzenia kręgowego lub nerwów wzrokowych.
Diagnoza wymaga również wykluczenia innych stanów, które mają podobne objawy. Borelioza, toczeń i zespół Sjögrena to tylko kilka przykładów.
Jakie są wczesne objawy stwardnienia rozsianego?
Stwardnienie rozsiane może rozwinąć się naraz lub objawy mogą być tak łagodne, że łatwo je przeoczyć. Trzy najczęstsze wczesne objawy SM to:
- Drętwienie i mrowienie, które wpływa na ramiona, nogi lub jedną stronę twarzy. Te odczucia są podobne do odczucia, jakie odczuwasz, gdy zasypiasz. Występują jednak bez wyraźnego powodu.
- Niemożność utrzymania równowagi i słabe nogi. Możesz łatwo potknąć się podczas chodzenia lub wykonywania innego rodzaju aktywności fizycznej.
- Podwójne widzenie, niewyraźne widzenie w jednym oku lub częściowa utrata wzroku. Mogą to być wczesne wskaźniki stwardnienia rozsianego. Możesz również odczuwać ból oka.
Często zdarza się, że te wczesne objawy ustępują i powracają później. Mogą minąć tygodnie, miesiące, a nawet lata między nawrotami.
Objawy te mogą mieć wiele różnych przyczyn. Nawet jeśli masz te objawy, to niekoniecznie oznacza, że masz stwardnienie rozsiane.
RRMS występuje częściej u kobiet, podczas gdy PPMS jest równie powszechny u kobiet i mężczyzn. Większość ekspertów uważa, że stwardnienie rozsiane u mężczyzn jest zwykle bardziej agresywne, a powrót do zdrowia po nawrotach jest często niepełny.
Co powoduje stwardnienie rozsiane?
Jeśli masz stwardnienie rozsiane, warstwa ochronna mieliny wokół włókien nerwowych ulega uszkodzeniu.
Uważa się, że uszkodzenie jest wynikiem ataku układu odpornościowego. Naukowcy uważają, że może istnieć czynnik uruchamiający środowisko, taki jak wirus lub toksyna, który wywołuje samoatak układu odpornościowego.
Gdy układ odpornościowy atakuje mielinę, powoduje zapalenie. Prowadzi to do zmian lub uszkodzeń. Zapalenie i zmiany zakłócają sygnały między mózgiem a innymi częściami ciała.
Stwardnienie rozsiane nie jest dziedziczne, ale posiadanie rodzica lub rodzeństwa ze stwardnieniem rozsianym nieznacznie zwiększa ryzyko. Naukowcy zidentyfikowali niektóre geny, które wydają się zwiększać podatność na rozwój SM.
Jaka jest średnia długość życia dla osób z SM?
Oczekiwana długość życia osób ze stwardnieniem rozsianym jest około 7,5 roku krótsza niż oczekiwana. Dobra wiadomość jest taka, że średnia długość życia u osób ze stwardnieniem rozsianym rośnie.
Jest prawie niemożliwe, aby przewidzieć, jak postępować będzie SM u danej osoby. Około 10 do 15% osób ze stwardnieniem rozsianym ma tylko rzadkie ataki i minimalną niepełnosprawność do 10 lat po postawieniu diagnozy. Ogólnie zakłada się, że nie są poddawani leczeniu. Jest to czasami nazywane łagodnym rodzajem SM.
Wraz z rozwojem terapii modyfikujących przebieg choroby, badania pokazują obiecujące wyniki, że postęp choroby można znacznie spowolnić.
Twoja jakość życia ze stwardnieniem rozsianym będzie zależeć od symptomów choroby oraz tego jak dobrze zareagujesz na leczenie. Ta rzadko śmiertelna, ale nieprzewidywalna choroba, która może zmieniać swój przebieg bez ostrzeżenia.
Większość osób ze stwardnieniem rozsianym nie staje się niepełnosprawnymi i żyją normalnym życiem długie lata.
Jak to jest żyć ze stwardnieniem rozsianym?
Większość osób ze stwardnieniem rozsianym znajduje sposoby na radzenie sobie z objawami i prawidłowe funkcjonowanie.
Leki
Posiadanie SM oznacza, że musisz udać się do lekarza doświadczonego w leczeniu SM.
Jeśli weźmiesz jeden z DMT, musisz przestrzegać zalecanego harmonogramu. Lekarz może przepisać inne leki w celu leczenia określonych objawów.
Dieta i ćwiczenia
Regularne ćwiczenia są ważne dla zdrowia fizycznego i psychicznego, nawet jeśli jesteś niepełnosprawny.
Jeśli ruch fizyczny jest utrudniony, pływanie lub ćwiczenia w basenie mogą pomóc. Niektóre zajęcia jogi są przeznaczone tylko dla osób ze stwardnieniem rozsianym.
Dobrze zbilansowana dieta, niska zawartość pustych kalorii oraz wysoka zawartość składników odżywczych i błonnika pomoże ci zarządzać ogólnym zdrowiem.
Twoja dieta powinna składać się głównie z:
- różnorodnych owoców i warzyw
- chudych źródeł białka, takich jak ryby i drób bez skóry
- produktów pełnoziarnistych i innych źródeł błonnika
- orzechów
- roślin strączkowych
- niskotłuszczowych produktów mlecznych
- odpowiednich ilości wody i innych płynów
Im lepsza dieta, tym lepszy ogólny stan zdrowia. Nie tylko poczujesz się lepiej w krótkim okresie, ale także położysz podwaliny pod zdrowszą przyszłość.
Powinieneś ograniczyć lub unikać:
- tłuszczów nasyconych
- tłuszczów trans
- czerwonego mięsa
- żywności i napojów o wysokiej zawartości cukru
- żywności bogatej w sód
- żywności wysoko przetworzonej
Jeśli masz inne schorzenia, zapytaj lekarza, czy powinieneś przestrzegać specjalnej diety lub przyjmować suplementy diety.
Specjalistyczne diety, takie jak keto, paleo lub dieta śródziemnomorska, mogą pomóc w rozwiązaniu niektórych problemów, przed którymi stają osoby z SM.
Czytaj etykiety żywności. Pokarmy o wysokiej zawartości kalorii, ale o niskiej zawartości składników odżywczych nie pomogą Ci poczuć się lepiej ani utrzymać zdrowej wagi.
Inne terapie uzupełniające
Badania dotyczące skuteczności terapii komplementarnych są nieliczne, ale to nie znaczy, że nie mogą w żaden sposób pomóc.
Następujące terapie mogą pomóc Ci poczuć się mniej zestresowanym i zrelaksowanym:
- medytacja
- masaż
- tai chi
- akupunktura
- hipnoterapia
- muzykoterapia
Inne fakty, o których powinieneś wiedzieć:
- Stwardnienie rozsiane jest najpowszechniejszym schorzeniem neurologicznym wśród młodych dorosłych na całym świecie.
- Większość osób, u których zdiagnozowano SM, jest w wieku od 20 do 50 lat w momencie diagnozy.
- Ogólnie rzecz biorąc, SM występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Według Narodowego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego RRMS występuje dwa do trzech razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Wskaźniki PPMS u kobiet i mężczyzn są w przybliżeniu równe.
- Wskaźniki stwardnienia rozsianego są zwykle niższe w miejscach bliższych równikowi. Może to mieć związek z ekspozycją na światło słoneczne i witaminę D. Ludzie, którzy przeprowadzają się do nowej lokalizacji przed 15 rokiem życia, zazwyczaj nabywają czynniki ryzyka związane z nową lokalizacją.
